Đoạn video do người tố cáo cung cấp chỉ có mấy phút, mọi người đứng trong Phòng Hiệu trưởng theo dõi trọn vẹn.

Xuyên suốt toàn bộ khung cảnh, Chu Cẩn quả thực đang giảng bài trước tấm bảng trắng, thế nhưng Sơ Trừng phía sau lại ngồi trên ghế sofa chơi game suốt buổi mà không hề ngẩng đầu lên, thậm chí cậu còn đạt được chuỗi năm trận thắng liên tiếp trong quá trình chơi.

“Thầy Sơ trong video không có hành vi nào vi phạm quy định.”

Dụ Tư Đình là cộng sự đầu tiên của Sơ Trừng tại trường nên hắn cũng theo Giám đốc Dương vào văn phòng. Sau khi xem xong video, hắn bình tĩnh nhìn chằm chằm vào của điều phối viên Sở Giáo dục: “Có người báo cáo thầy ấy luôn à?”

“Không.” Người trả lời là một thư kí khoảng ba mươi tuổi trong đoàn kiểm tra, anh ta nhìn xuống tài liệu của cấp trên rồi nói tiếp: “Chúng tôi chỉ muốn nói chuyện trực tiếp với thầy ấy và cũng mong các thầy có thể nghiêm túc phối hợp.”

“Anh có vấn đề gì cần tôi trả lời?” Sơ Trừng chậm rãi thở dài. Khi nhìn thẳng ánh mắt của đoàn kiểm tra, cậu tưởng mình đã chuẩn bị tinh thần, nhưng câu hỏi đầu tiên mang đầy tính áp bức của đối phương đã khiến cậu khó trả lời.

Điều tra viên mở sổ rồi hỏi: “Thầy Sơ, là bạn cùng phòng của Chu Cẩn, thầy có biết hành vi thu học phí và dạy thêm trái phép ngoài giờ của thầy ấy không? Tình trạng này kéo dài bao lâu rồi?”

…

Thẩm vấn xong, Sơ Trừng rời khỏi phòng hiệu trưởng.

Dụ Tư Đình nhìn người chán nản ủ dột bên cạnh rồi an ủi: “Thầy đã cố gắng hết sức rồi.”

Sơ Trừng lắc đầu.

Cậu là người mới đi làm chứ không phải là một đứa trẻ ngây thơ, tất nhiên cậu biết mức độ nghiêm trọng của chuyện này; sự việc không thể được giải quyết chỉ bằng cách lên tiếng hay xin khoan hồng.

“Thầy đang suy nghĩ gì vậy?” Thấy phó chủ nhiệm im lặng, Dụ Tư Đình tỏ vẻ quan tâm: “Việc này không liên quan đến thầy, không cần…”

“Chắc tôi biết ai đã tố cáo đàn anh Chu.” Sơ Trừng chợt nói như vậy.

Đoạn video vừa rồi được quay vào mùa thu, xem xét góc độ của máy quay thì ban đầu nó vốn không phải một video tố cáo. Lớp học thêm Hoá ở nhà của Chu Cẩn là lớp nhỏ, nhớ lại hàng ghế khi ấy thì có thể nhận ra chỉ có các học sinh lớp 5 mới có tầm nhìn như vậy.

Đàn anh đã đề cập qua việc anh có mâu thuẫn với một trong số các học sinh này.

“Chu Cẩn lúc trước hay kể chỉ cần khen nó một câu thôi là nó đã vênh váo, nhưng nếu nghiêm khắc quá thì nó lại mang tâm lí nổi loạn và đối với mình như kẻ thù ấy, không biết phải làm sao nữa.”

Dụ Tư Đình hỏi: “Thầy nghĩ cậu học sinh này làm như thế để trả thù sao?”

“Vì đây là tố cáo ẩn danh nên không thể tìm được bằng chứng xác thực, nhưng…” Sơ Trừng đột nhiên khựng lại.

Bởi vì đúng lúc này, học sinh mà cậu nghi ngờ lại tình cờ đi ngang qua cửa Phòng Hiệu trưởng, cậu nhóc lại thậm chí còn cố tình liếc vào.

Sơ Trừng thực sự tức giận và nóng lòng muốn biết sự thật, cậu vừa định bước tới thì lại cảm thấy có một sức mạnh nào đó giữ mình lại.

“Thầy định làm gì?” Cánh tay của Dụ Tư Đình ôm lấy bụng dưới của Sơ Trừng khiến cậu bất giác tựa vào ngực hắn.

“Tôi thực sự không hiểu, Chu Cẩn đối với nó tốt như vậy!” Sơ Trừng cố gắng giãy ra nhưng không thể kháng lại sức lực to lớn của Dụ Tư Đình, lúc này cậu nhận ra mình còn đang ở trường nên dần bình tĩnh lại: “Thầy bỏ ra đi, tôi…”

Dụ Tư Đình chậm rãi rút tay lại rồi nói với vẻ mặt nghiêm túc: “Không phải chuyện gì cũng có thể hiểu được bằng lí trí hay cảm xúc.”

Sơ Trừng nói: “Nhưng cũng phải hiểu rõ tình hình chứ?”

Dụ Tư Đình giơ cổ tay lên nhìn đồng hồ đã gần đến giờ tan học, hắn vừa dẫn theo phó chủ nhiệm tâm trạng không tốt xuống lầu vừa nhẹ nhàng nói: “Theo tôi đến chỗ thầy Chung.”

Lần này khi đến Sở Giáo dục, Dụ Tư Đình không mang theo giỏ trái cây như lần trước nữa, hắn với Sơ Trừng giả vờ như có việc cần tìm.

Thầy Chung ở đây là một nhân viên nhàn rỗi, không có ai đến văn phòng tìm ông sau giờ tan ca.

Ông nắm bắt thông tin rất nhanh, lại thường chú ý đến Trung học phổ thông số Mười nên đương nhiên ông biết rõ mục đích của Sơ Trừng và Dụ Tư Đình khi đến đây.

“Nếu chỉ là học thêm ngoài giờ, giáo án được soạn dựa trên sự đồng thuận của hai bên thì cả hai đều vi phạm, hẳn là không bị buộc thôi công tác.” Thầy Chung rót trà cho mọi người rồi nhấp một ngụm “Nhưng nếu học sinh cho rằng mình bị phân biệt đối xử vì không đến học thêm thì đó là suy đồi đạo đức nhà giáo.”

Sau lưng Sơ Trừng ớn lạnh: “Không phải thầy ấy chỉ bị tố cáo vi phạm quy định dạy thêm thôi ạ?”

Thầy Chung gật đầu: “Đây là mức độ nghiêm trọng trong vấn đề của Chu Cẩn, nếu mọi cáo buộc đều được xác nhận thì có lẽ thầy ấy sẽ bị cách chức.”

“Nhưng chuyện như vậy làm sao có thể chứng minh được? Chẳng lẽ chỉ bằng lời lẽ xằng bậy của một người thôi sao?” Sơ Trừng nghe được những lời này thì đứng ngồi không yên.

Vì quá nghiêm khắc mà người ta ghi thù, vì kì vọng cao mà bị xem là phân biệt đối xử, ai có thể cam lòng chứ?

Thầy Chung liếc nhìn Sơ Trừng, rồi nhìn Dụ Tư Đình cũng căng thẳng như ít nói, cuối cùng ông chỉ đáp: “Đừng lo, chúng tôi sẽ điều tra rõ ràng.”

–

Sau khi trở lại trường học, Trung học phổ thông số Mười bắt đầu lớp học để khởi động trong vòng một tuần ngay sau kì nghỉ đông.

Những người trong đoàn kiểm tra của Sở Giáo dục đến trường thêm vài lần nữa, mỗi lần bọn họ đều phỏng vấn những người khác nhau, giải pháp cụ thể thì vẫn chưa được quyết định.

Chu Cẩn không có mặt tại trường trong thời gian điều tra, Sơ Trừng gọi mấy lần cũng không có người bắt máy nên cậu chỉ có thể hỏi thăm tình hình hiện tại thông qua cô Thẩm.

Lại qua một khoảng thời gian, Chu Cẩn cuối cùng cũng phản hồi. Anh chủ động hẹn thầy Sơ ở quán cà phê lần trước.

Buổi chiều tan trường, Sơ Trừng đến chỗ hẹn đúng giờ; trong cửa hàng vẫn còn khá vắng, cậu vừa bước vào đã có thể nhìn thấy anh ta ngồi uống nước ép ở bàn tròn.

Trước mặt Chu Cẩn còn có một đ ĩa bánh quy nhà làm, vẻ mặt anh vẫn bình tĩnh như không có chuyện gì xảy ra, ngẩng đầu nhìn thấy người tới, anh nhướng mày: “Nhớ lần trước em nói muốn ăn cái này nên cho em ăn đấy, không cần lo, anh mời.”

“Từ hồi nào luôn rồi mà anh còn nhắc tới nữa.” Sơ Trừng dở khóc dở cười ngồi xuống đối diện.

“Nếu không thì anh có thể làm gì đây?” Chu Cẩn ngẩng đầu cười khổ: “Em sao vậy? Tìm anh cả ngày luôn, xem nhật kí cuộc gọi thấy em còn nhiều hơn mẹ anh.”

Sơ Trừng gọi một cốc cà phê rồi đưa menu cho nhân viên, sau đó cậu thở dài một hơi: “Anh hẹn em chỉ để than chuyện này thôi sao? Anh nghiêm túc lại rồi nói em nghe thử anh định giải quyết thế nào.”

Chu Cẩn bĩu môi tỏ vẻ bất lực: “Vẫn đang điều tra, nhưng chuyện này khá lớn nên có thể sẽ xử phạt, hoàn trả học phí thu vào, trừ tiền thưởng, đình chỉ xếp hạng xuất sắc và thăng chức.”

“Đây không phải là vấn đề.” Sơ Trừng không ngừng nhìn thẳng vào mắt đối phương để cố gắng moi móc tin tức quan trọng nhất: “Còn gì nữa không?”

Chu Cẩn im lặng.

Anh cầm li nước ép lựu uống một ngụm lớn rồi cau mày vì chua, sau khi vị nhạt đi, anh nhẹ nhàng nói: “Anh chủ động xin điều chuyển công tác giảng dạy.”

Sơ Trừng không thể tin nổi: “Anh điên à?”

“Nghe anh nói.” Chu Cẩn đoán được phản ứng của cậu nên vừa trấn an vừa kiên nhẫn giải thích. “Bây giờ đang là giai đoạn điều tra nghiêm ngặt, sau chuyện này mà không bị tịch thu chứng chỉ sư phạm là anh đã thấy may.”

“Cho dù anh không tự nộp đơn thì cuối cùng anh cũng bị buộc điều chuyển thôi, chẳng thà quyết định như vậy thì sau mấy năm giám sát anh cũng có cơ hội quay lại con đường này. Với cả anh cũng đã đánh tiếng với những lãnh đạo có quen biết rồi, đúng lúc phòng lab của trường đang thiếu giáo viên quản lí dụng cụ thí nghiệm hoá học, công việc cũng nhẹ nhàng.”

Không biết tại sao mà trong tình hình nghiêm trọng, Sơ Trừng thực sự cảm thấy tâm trạng của anh rất tốt.

“Anh có thực sự ổn không?”

“Ổn chứ.” Chu Cẩn nói: “Thật ra anh bị em ‘lây nhiễm’ đó.”

Sơ Trừng hỏi lại: “Em lây cái gì cho anh?”

“Ừ, chắc em cũng không ngờ nhỉ?” Chu Cẩn vẫn có thể cười được trong lúc này.

“Nam Nam với anh vừa tốt nghiệp đã đến đây làm, từ đó tới giờ anh chị có rất ít không gian cho bản thân; ngày lễ mà anh chị cũng nhận lớp để tích góp thêm tiền, lâu lắm rồi anh cũng chưa đưa chị ấy đi chơi.”

Sơ Trừng nhấp một ngụm cà phê, im lặng nghe anh nói.

Chu Cẩn nói tiếp: “Trước khi cưới vợ, anh không biết tại sao ba anh – một người thuộc tầng lớp lao động, lại có thể có được số tiền lớn như thế. Thực ra nghĩ kĩ là biết ngay, ba anh làm việc rất chăm chỉ cả đời để tiết kiệm tiền cho con trai.”

“Lần trước nói chuyện với em ở đây, anh mới nhận ra nhà cũng đã mua đứt, ba mẹ anh cũng có bảo hiểm hưu trí và lương hưu, vậy thì anh chị làm lụng vất vả như thế để làm gì? Anh với vợ mình đều không phải người ham vật chất, lương của cả hai đều đã đủ rồi, trong mắt người khác đúng là…

Chén cơm sắt.

”

Chén cơm sắt (鐵飯碗) là từ chỉ nghệ công chức viên do mức lương của nghề này không chỉ ổn định mà còn cao, hơn nữa là có thể nhận lương hưu về sau.

Sơ Trừng nhỏ giọng hỏi: “Đàn anh, anh có hối hận không? Nếu biết kết cục là thế này thì anh có chấp nhất với việc kỉ luật và sửa bài không?”

Chu Cẩn ngập ngừng rồi chọn cách bỏ qua câu hỏi này.

Dù đã nói rõ ràng nhưng anh vẫn mất đi chút nhiệt huyết, sau đó nói với thái độ bèo dạt mây trôi: “Giáo dục với anh có lẽ cũng không phải sự nghiệp, nó chỉ là công cụ kiếm sống thôi.”

Tạm biệt đàn anh rồi mà lòng Sơ Trừng ngổn ngang, trên đường từ quán cà phê về trường, cậu lại đọc được bài đăng mới nhất của anh.

[Thầy không biết phải bày tỏ cảm xúc của mình như thế nào, vì vậy thầy mong tất cả những thầy cô mấy đứa gặp trong tương lai sẽ giống như thầy, nhưng cũng sẽ khác thầy.]

Bấm vào ảnh đại diện của đàn anh và kéo xuống một chút sẽ thấy những bài đăng trên Moments của anh hồi cuối học kì.

Sơ Trừng nhớ rằng lúc đó Chu Cẩn rất bận rộn, thế nhưng ngày nào anh cũng giảng bài với sửa bài tập cho các học sinh của mình đến tận khuya.

Vì vậy mới có bài đăng này.

[Sau nhiều đêm thức trắng, cuối cùng mấy đứa nhóc này cũng vượt qua rồi!]

Qua màn hình, Sơ Trừng cảm nhận được niềm hạnh phúc của anh lúc đó, cậu chợt cảm thấy chua chát.

Xã hội này có đủ loại người, giáo viên cũng vậy – có người tốt, có người xấu; tuy nhiên, đánh giá một giáo viên thế nào thì lại tuỳ thuộc vào mỗi học sinh.

Cuối cùng dường như cả hai bên đều bị thiệt, mối quan hệ giữa học sinh với giáo viên có nhất thiết phải đối kháng như vậy không?

Sơ Trừng không hiểu được, cậu lê những bước nặng nề lên lầu, vô thức quay trở lại văn phòng trên tầng năm.

Cậu nhìn lên, đây là văn phòng Tổ Toán.

“Đại ca ơi.” Sơ Trừng đẩy cửa bước vào.

Dụ Tư Đình ngẩng đầu đáp lại, hắn hơi ngạc nhiên khi thấy người tới.

Sơ Trừng ngồi xuống chiếc ghế trống bên cạnh hắn, cậu lười biếng tựa lưng vào ghế, thấp giọng nói: “Tôi chợt nhận ra thầy đã dạy tôi một bài học đúng đắn.”

“Tôi dạy thầy hồi nào?” Dụ Tư Đình đặt giáo án trên tay xuống và xoay ghế về phía cậu.

“Tôi chưa bị đánh bao giờ nên không hiểu quy luật của thực tế.” Sơ Trừng tựa cằm lên mặt kính bàn làm việc.

Dụ Tư Đình cảm nhận được sự mệt mỏi lẫn vướng mắc trong giọng điệu của cậu, hắn lên tiếng hỏi: “Sao vậy? Có phải vì Chu Cẩn không?”

Sơ Trừng nói nhỏ: “Mặc dù biết mình nghĩ như vậy là không đúng nhưng thực sự tôi không thể thích một số học sinh nữa.”

Nếu hôm nay cậu nghiêm khắc phê bình một học sinh về điều gì đó thì liệu sau này cậu có bị tố cáo hành vi bạo lực lạnh hoặc gây tổn hại sức khỏe tâm thần của trẻ vị thành niên không? Nếu đã như thế thì tại sao cậu không chọn cách nhắm mắt làm ngơ để tự bảo vệ mình?

“Đại ca, tôi cảm thấy như đam mê của mình vừa bị dội một gáo nước lạnh ấy.”

Dụ Tư Đình thấy hơi đau lòng khi phó chủ nhiệm của mình canh cánh chuyện này, hắn đưa tay chạm vào tóc mái trên đỉnh đầu Sơ Trừng, nhưng động tác của hắn lại nhẹ nhàng đến mức không thu hút được sự chú ý của đối phương.

“Thầy Sơ,

quân tử luận tích bất luận tâm

, thầy chỉ cần sống ngay thẳng là được, đừng sợ bất cứ điều gì khác.”

Quân tử luận tích bất luận tâm (君子论迹不论心) nghĩa là người quân từ làm việc bắt nguồn từ cái tâm chứ không phải từ sự vật hay sự việc.

Sơ Trừng không để ý mà tiếp tục emo: “Nhưng đâu phải ai cũng hoàn hảo. Thầy cũng nói rồi đó, quân tử luận tích bất luận tâm, nhưng nếu ‘luận tâm’ thì trên đời này có ai tốt đẹp đâu chứ. Chu Cẩn mới kết hôn lập gia đình, anh ấy muốn kiếm nhiều tiền hơn để mang lại một cuộc sống tốt đẹp hơn cho những người thân yêu của mình thì có gì sai? Cả hai bên đều tự nguyện học thêm, anh ấy không ép buộc ai.”

Dụ Tư Đình giải thích: “Con người hay bất kì sự vật nào đi chăng nữa đã có mặt tốt thì sẽ có mặt xấu, dù có thận trọng để không vấp ngã thì cũng chẳng có gì đảm bảo sẽ không có tai nạn. Đặc biệt là trong ngành này, thầy phải học cách cân bằng giữa đam mê và quy tắc, mềm mỏng và cứng rắn, chấp nhận khoảng cách giữa lí tưởng và hiện thực; thầy không những phải có năng lượng mà nội tâm càng phải vững vàng hơn.”

Nếu chỉ nhìn vào trải nghiệm của một số người mà đã khiến thầy bi quan, ủ dột thì sau này sẽ càng thấy vọng hơn. Thôi thì nghỉ việc đi, đừng làm nữa.

Dụ Tư Đình vẫn luôn lạnh lùng độc địa, thế nhưng nhìn bộ dáng người trước mặt, hắn lại nuốt xuống hai câu cuối cùng.

Nhưng Sơ Trừng đã nhìn thấu rồi, cậu thấp giọng lẩm bẩm: “Đâu phải tôi không muốn làm nữa, ở đây không có ai thì cho tôi than thở không được à?”

Dụ Tư Đình ngoảnh mặt phủ nhận: “Tôi không nói thế.”

“Tôi thấy lời nói nằm trên đầu môi thầy rồi đấy!” Sơ Trừng nhướng mày lên án.

“Thầy ăn tối chưa?” Dụ Tư Đình không muốn cậu nghĩ đến chuyện này nên mỉm cười đổi chủ đề.

Sơ Trừng lắc đầu rồi thành thật trả lời: “Tôi đi uống cà phê với đàn anh.”

“Không muốn có dạ dày nữa à?” Dụ Tư Đình đành phải lấy điện thoại ra chuẩn bị đặt đồ ăn.

Sơ Trừng nói cậu thực sự không có cảm giác thèm ăn.

Dụ Tư Đình thỏa hiệp: “Tạm thời không ăn, ở nhà còn nhiều nguyên liệu, tối nay tôi nấu canh rồi thầy ăn một ít.”

“Ừ.” Sơ Trừng tùy ý đáp lại, phải mất hai giây sau cậu mới phản ứng rồi hỏi: “Thầy biết nấu canh hả?”

Dụ Tư Đình nhìn lướt qua cậu, sau đó hắn thản nhiên tiết lộ: “Có phải thầy chưa từng ăn canh tôi nấu đâu.”

“Thua chị kém em như thế thì đúng là tay nghề của thầy rồi.” Sơ Trừng nghĩ đến món canh gà nhân sâm với hương vị hoàn toàn khác biệt rồi bày ra vẻ mặt ‘biết ngay mà’.

Nhưng lâu rồi chưa ăn khiến cậu có chút nhớ nhung.

Cậu mím môi rồi nói tiếp: “Tan học tôi đi mua bánh ngũ cốc ngoài cổng trường để ăn kèm, thầy ăn không?”

Dụ Tư Đình thấy cậu đã lấy lại được sức sống thì cong môi: “Ừ, mang về cho tôi một phần.”

–

Tác giả có lời muốn nói

Trong xã hội có đủ loại người, không phân biệt tuổi tác hay nghề nghiệp. Có những học sinh vừa ngoan vừa giỏi như những thiên thần nhỏ, có những giáo viên thực sự quan tâm đ ến học sinh và sẵn sàng cống hiến hết mình cho các con. Tất nhiên điều ngược lại cũng đúng, chúng ta không thể khái quát hay phủ nhận các trường hợp đặc biệt.

Mọi người đừng quá hào hứng khi đọc chương này, cũng đừng tranh cãi. Tôi hi vọng mọi người luôn mạnh mẽ và tử tế, và luôn được đối xử dịu dàng.

Ghi chú quan sát của Thầy Sơ: (1) Chẳng giống đang mắng mình xíu nào (2) Lại tự tay nấu canh cho mình.

Mình có lời muốn nói

Mình edit chương này trong lúc đọc được một bài post về cô giáo dạy Ngữ văn về hưu nhưng nhớ nghề nên tạo kênh TikTok và giảng bài miễn phí, thế nhưng dưới comment là một loạt các bình luận đùa cợt, mỉa mai vô cùng kinh khủng từ những người có thể đáng tuổi con, tuổi cháu của cô.

Mình cũng như em Sơ Trừng vừa tốt nghiệp cao học là đi dạy ngay. Ban đầu mình cứ nghĩ làm giáo viên là nhàn, là khoẻ lắm nhưng hiện thực ngành giáo dục cho mình mấy cú ngã đau điếng nên mình đồng cảm với chương này kinh khủng.

Mình mong không chỉ riêng nghề giáo, mà cho dù bạn có làm bất kì ngành nghề nào, bạn cũng sẽ được tôn trọng và yêu thương xứng đáng.