“Ngủ ngon chứ Jonas?” Mẹ cậu hỏi vào bữa sáng. “Con không mơ à?”

Jonas chỉ cười và gật đầu, cậu chưa sẵn sàng nói dối, nhưng lại không muốn nói sự thật. “Con ngủ rất ngon ạ,” cậu trả lời.

“Giá mà nhóc này được như con thì tốt,” Bố nói, ngả người xuống từ ghế của mình để chạm và nắm tay đang huơ lên của Gabriel. Chiếc nôi đang nằm dưới sàn bên cạnh ông; trong một góc ngay sát đầu Gabriel, con hà mã nhồi bông đang ngồi nhìn với đôi mắt trống rỗng.

“Em cũng mong thế,” Mẹ nói rồi đảo mắt. “Cứ đến đêm là nó lại quấy.”

Jonas không nghe thấy tiếng bé mới đêm qua vì, như mọi khi, cậu quả thật đã ngủ rất say. Nhưng không phải là cậu không mơ.

Trong khi ngủ, cậu lại thấy mình đang trượt xuống ngọn đồi tuyết phủ đó, mơ đi mơ lại. Trong giấc mơ, dường như luôn có một đích đến: một cái gì đó – cậu không nắm được nó là cái gì – nằm bên kia đống tuyết phủ dày bắt chiếc xe phải dừng lại.

Khi tỉnh dậy, cậu vẫn còn vương vấn cảm giác muốn, hay thậm chí không hiểu sao còn cần với tới cái gì đó đang chờ đợi ở đằng xa. Cảm giác rằng nó sẽ thật thú vị. Thật mời chào. Thật ý nghĩa.

Nhưng cậu không biết làm sao đến được đó.

Cậu cố lờ đi giấc mơ còn sót lại, soạn sách vở và chuẩn bị cho một ngày mới.

Hôm nay trường học có vẻ gì đó hơi khác. Các tiết học vẫn thế: ngôn ngữ và truyền thông; thương mại và công nghiệp; khoa học và công nghệ; thủ tục dân sự và chính quyền. Nhưng trong lúc nghỉ dành cho giờ giải lao và bữa ban trưa, những cô cậu Mười hai mới khác cứ huyên náo kể về ngày tập huấn đầu tiên của họ. Tất cả cùng nói một lúc, chen ngang lẫn nhau, vội vàng thực hiện lời xin lỗi bắt buộc vì đã cướp lời của bạn, rồi lại quên bẵng mất trong sự phấn khích muốn diễn tả những trải nghiệm mới.

Jonas lắng nghe. Cậu ý thức rất rõ về lời cảnh báo của mình, không được nói về đợt tập huấn. Nhưng dù sao thì điều đó cũng là không thể. Chẳng có cách nào diễn tả với các bạn những gì cậu đã trải qua trong phòng Nhà Chái. Làm sao có thể miêu tả một cái xe trượt tuyết và không nói đến một ngọn đồi và tuyết; và làm sao có thể miêu tả một ngọn đồi và tuyết cho những người chưa từng có cảm giác về độ cao hay gió hay cái lạnh như tơ thần diệu đó?

Kể cả đã được huấn luận nhiều năm để lĩnh hội tính chính xác ngôn từ, như tất cả chúng đã trải qua, thì liệu có thể dùng từ nào để diễn tả cho người khác cùng nếm trải được ánh nắng?

Vậy nên Jonas ngồi yên và lắng nghe một cách yên ổn.

Sau khi tan trường, cậu lại đạp xe cùng Fiona đến Nhà Dưỡng lão.

“Hôm qua tớ tìm cậu suốt,” cô nói, “để rủ cậu cùng về. Xe đạp của cậu vẫn ở đó, nên tớ đã đợi thêm một lúc. Nhưng rồi tớ đành phải về vì đã muộn.”

“Xin lỗi vì đã để cậu đợi,” Jonas nói

“Tớ chấp nhận lời xin lỗi của cậu,” cô trả lời tức khắc.

“Tớ ở lại lâu hơn mình tưởng,” Jonas giải thích.

Cô lặng lẽ đạp xe, và cậu biết rằng cô muốn cậu giải thích vì sao. Cô muốn cậu kể về ngày tập huấn đầu tiên. Nhưng nếu hỏi sẽ bị liệt vào sự khiếm nhã.

“Cậu đã thực hành rất nhiều giờ tình nguyện với Người Già,” Jonas nói, cố đổi chủ đề. “Chắc chẳng còn mấy điều mà cậu không biết nhỉ.”

“Ồ, còn nhiều thứ phải học lắm chứ,” Fiona đáp. “Có công việc quản lý, các quy tắc ăn kiêng, và sự trừng phạt nếu không tuân thủ cậu có biết là người ta dùng thước kỷ luật với Người Già, giống như với trẻ con không? Và có cả liệu pháp nghề nghiệp, những hoạt động giải trí, và dược phẩm, và…”

Chúng dừng xe trước cửa tòa cao ốc và phanh lại.

“Tớ thực sự nghĩ mình sẽ thích công việc này hơn là đến trường,” Fiona thú thật.

“Tớ cũng vậy,” Jonas đồng ý, đẩy xe vào bãi đỗ.

Cô đợi một giây, như thể, một lần nữa, cô lại muốn cậu nói tiếp. Rồi cô xem đồng hồ, vẫy tay chào và chạy nhanh về phía cửa ra vào.

Jonas dừng chân một lúc bên xe mình, choáng váng. Nó lại vừa xảy ra: thứ mà giờ đây cậu hiểu là “nhìn vượt giới hạn”. Lần này Fiona chính là người đã trải qua sự biến đổi khó diễn tả trong chớp nhoáng ấy. Khi cậu nhìn lên, dõi theo cô bạn đang bước qua cửa, nó đã xảy ra; cô đã biến đổi. Thực ra thì, Jonas nghĩ trong khi cố gắng tái hiện hình ảnh đó trong óc, đó không phải toàn bộ Fiona. Dường như chỉ là mái tóc của cô thôi. Và nó chỉ lóe lên trong thoáng chốc.

Cậu rà lại toàn bộ chuyển động này trong đầu. Rõ ràng là việc này đang xảy ra thường xuyên hơn. Đầu tiên là quả táo vài tuần trước. Tiếp theo là những khuôn mặt khán giả tại Khán phòng, mới hai ngày trước. Bây giờ, hôm nay, là tóc của Fiona.

Jonas cau mày bước về phía phòng Nhà Chái. Mình sẽ hỏi Người Truyền thụ, cậu quyết định.

Ông già nhìn lên và mỉm cười khi Jonas bước vào phòng. Ông đã ngồi sẵn bên cạnh giường, và hôm nay trông ông có vẻ khỏe khắn hơn, được hồi phục phần nào, và rất vui khi thấy Jonas.

“Xin chào,” ông nói. “Chúng ta phải bắt đầu thôi. Cậu muộn một phút đấy.”

“Cháu xin l…” Jonas lên tiếng, và rồi ngừng lại, bối rối nhớ rằng ở đây không nên có lời xin lỗi nào cả.

Cậu cởi áo trùm và leo lên giường. “Cháu tới muộn một phút vì đã có xảy ra,” cậu giải thích. “Và cháu rất muốn hỏi ngài chuyện đó, nếu ngài không phiền.”

“Cậu có thể hỏi ta bất cứ thứ gì.”

Jonas cố gắng sắp xếp suy nghĩ để giải thích được rõ ràng. “Cháu nghĩ đó là thứ ngài gọi là nhìn vượt giới hạn,” cậu nói.

Người Truyền thụ gật đầu và nói. “Hãy diễn tả xem.”

Jonas kể với ông về chuyện xảy ra với quả táo. Rồi đến khoảnh khắc trên sân khấu, khi cậu nhìn xuống và thấy cùng hiện tượng đó trên những khuôn mặt trong đám đông.

“Sau đó là hôm nay, vừa mới lúc này, ở ngoài kia, nó xảy ra với bạn Fiona của cháu. Chính xác thì bản thân cô ấy không biến đổi. Nhưng có thứ gì đó ở cô ấy đã thay đổi trong một giây. Tóc cô ấy trông rất khác; nhưng không phải khác về hình dạng hay chiều dài. Cháu không hẳn….” Jonas ngừng lại, thất vọng vì mình không có khả năng nắm được và diễn tả chính xác chuyện gì đã xảy ra.

Cuối cùng cậu nói đơn giản. “Nó đã thay đổi. Cháu không biết bằng cách nào, hay vì sao.”

“Đó là lý do cháu đến muộn một phút,” cậu kết luận, và nhìn Người Truyền thụ vẻ dò hỏi.

Trước sự ngạc nhiên của cậu, ông hỏi một câu dường như chẳng liên quan gì đến nhìn vượt giới hạn cả. “Khi ta truyền ký ức cho cậu vào hôm qua, ký ức đầu tiên ấy, chuyến đi trên xe trượt tuyết, cậu có quan sát xung quanh không?”

Jonas gật đầu. “Có,” cậu đáp, “nhưng cái chất trong không khí – tức là tuyết ấy – làm cho việc quan sát rất khó khăn.”

“Cậu có nhìn cái xe trượt không?”

Jonas nhớ lại. “Không. Cháu chỉ cảm thấy có nó dưới mình. Đêm qua cháu cũng mơ về nó. Nhưng cháu cũng không nhớ đã thấy cái xe trượt tuyết trong giấc mơ của mình. Chỉ là cảm thấy thôi.”

Người Truyền thụ ra chiều suy nghĩ.

“Khi ta theo dõi cậu, trước khi đưa ra lựa chọn, ta nhận thấy rằng cậu hẳn là có năng khiếu này, và những gì cậu vừa kể đã khẳng định điều đó. Với ta, nó xảy ra hơi khác một chút,” Người Truyền thụ nói. “Khi ta mới ở tuổi cậu – khi sắp trở thành Người Tiếp nhận mới – ta bắt đầu trải qua điều đó, dù dưới một hình thức khác. Với ta nó là… chậc, ta sẽ không miêu tả nó lúc này; cậu chưa thể hiểu được đâu.”

“Nhưng ta nghĩ ta đoán được nó xảy ra với cậu như thế nào. Hãy để ta làm một cuộc kiểm tra nho nhỏ, để khẳng định suy đoán của mình. Nằm xuống nào.”

Jonas lại nằm xuống giường với đôi tay để dọc thân. Lúc này cậu thấy ở đây thoải mái. Cậu nhắm mắt và chờ đợi cảm giác quen thuộc khi bàn tay Người Truyền thụ đặt trên lưng mình.

Nhưng sự việc không diễn ra như vậy. Thay vào đó, Người Truyền thụ hướng dẫn cậu, “Hãy hồi tưởng lại ký ức về chuyến đi trên xe trượt tuyết. Chỉ lúc khởi đầu thôi, khi cậu ở trên đỉnh đồi, trước khi bắt đầu trượt. Và lần này, hãy nhìn xuống chiếc xe.”

Jonas thấy bối rối. Cậu mở mắt. “Ngài thứ lỗi,” cậu hỏi thật lễ độ, “nhưng chẳng phải ngài sẽ truyền ký ức cho cháu sao?”

“Bây giờ nó là ký ức của cậu rồi. Nó không còn là trải nghiệm của ta. Ta đã trao nó đi rồi.”

“Nhưng làm sao cháu có thể hồi tưởng lại được?”

“Cậu có thể nhớ lại thời điểm năm ngoái, hay cái năm cậu lên Bảy, hay lên Năm không?” “Đương nhiên rồi.”

“Điều này cũng giống vậy thôi. Tất cả mọi người trong cộng đồng đều có những ký ức một thế hệ như vậy. Nhưng giờ cậu có thể hồi tưởng xa hơn. Thử xem nào. Chỉ cần tập trung.”

Jonas lại nhắm mắt. Cậu hít một hơi thật sâu và tìm kiếm chiếc xe trượt, ngọn đồi và tuyết trong ý thức của mình.

Và chúng hiện ra, chẳng mấy khó khăn. Cậu lại ngồi trong thế giới của những bông tuyết xoáy tít, trên đỉnh đồi.

Jonas cười sung sướng, và thổi hơi thở ẩm ướt của mình ra trước mặt. Rồi, như đã được chỉ dẫn, cậu nhìn xuống. Cậu thấy đôi tay của chính mình, lại phủ đầy vảy tuyết, đang nắm sợi thừng. Cậu thấy đôi chân mình, và dịch chúng sang một bên để nhìn được chiếc xe trượt phía dưới.

Cậu lặng người nhìn nó. Lần này không phải là một ấn tượng thoáng qua. Lần này chiếc xe có – và vẫn tiếp tục duy trì, khi cậu chớp mắt, và nhìn nó lần nữa – cái đặc tính bí ẩn như quả táo đã có trong một thời gian ngắn. Và mái tóc của Fiona. Chiếc xe trượt không biến đổi. Nó chỉ đơn thuần là – là như thế.

Jonas mở mắt và vẫn nằm trên giường. Người Truyền thụ nhìn cậu rất kỹ.

“Vâng,” Jonas chầm chậm nói. “Cháu đã thấy nó, trong chiếc xe trượt.”

“Để ta thử một điều nữa. Hãy nhìn tủ sách đằng kia. Cậu có thấy hàng sách trên cùng, những quyển đằng sau bàn, trên đỉnh giá sách không?”

Jonas đảo mắt tìm kiếm. Cậu nhìn chăm chú và thấy chúng thay đổi. Nhưng thay đổi rất nhanh, chỉ vài giây sau đã trở về nguyên trạng.

“Nó có xảy ra,” Jonas nói. “Nó đã xảy ra với những quyển sách, nhưng lại kết thúc rồi.Vậy là ta đã đúng,” Người Truyền thụ nói. “Cậu đang bắt đầu nhìn thấy màu đỏ.”

“Nhìn thấy… gì cơ ạ?”

Người Truyền thụ thở dài. “Làm sao giải thích được đây? Trước đây, cái thời thuộc những ký ức, mọi thứ đều có hình dạng và kích cỡ, cũng như chúng vẫn duy trì đến giờ, nhưng còn có một tính chất được gọi là màu sắc.

“Có rất nhiều màu, và một trong số chúng được gọi là đỏ. Đó là thứ cậu bắt đầu nhìn được. Cô bạn Fiona của cậu có tóc màu đỏ – thật ra là khá đặc biệt đấy; ta đã để ý từ trước rồi. Khi cậu nhắc tới mái tóc của Fiona, đó là manh mối cho ta biết có thể cậu đã bắt đầu thấy được màu đỏ.”

“Còn khuôn mặt của mọi người thì sao? Những khuôn mặt cháu thấy ở Nghi Lễ ấy?”

Người Truyền thụ lắc đầu. “Không, da thịt thì không có màu đỏ. Nhưng nó có sắc độ gần với đỏ. Thực ra trước đây đã có một thời da thịt có rất nhiều màu khác nhau – cậu sẽ thấy điều đó trong những ký ức sau này. Đó là trước khi chúng ta bước vào Thời kỳ Đồng nhất. Ngày nay da thịt giống hệt nhau, và cái cậu nhìn thấy là những sắc độ đỏ. Chắc chắn là khi cậu nhìn những khuôn mặt, màu của chúng không đậm và rực rỡ như màu của quả táo hay tóc cô bạn Fiona.”

Người Truyền thụ đột nhiên cười khúc khích. “Chúng ta vẫn chưa kiểm soát hoàn toàn sự Đồng nhất. Ta nghĩ những Nhà Di Truyền học vẫn đang nỗ lực để loại bỏ dị biệt. Mái tóc như Fiona sẽ khiến họ phát điên lên.”

Jonas lắng nghe, cố hết sức hiểu. “Còn chiếc xe trượt truyết thì sao ạ?” Cậu hỏi. “Nó cũng có cái đó: màu đỏ ấy. Nhưng nó không thay đổi, Người Truyền thụ ạ. Nó vẫn giữ nguyên như thế.”

“Bởi vì đó là ký ức từ thời màu sắc vẫn còn tồn tại.”

“Nó thật là – ồ, giá mà ngôn ngữ có thể chính xác hơn! Màu đỏ thật là đẹp!”

Người Truyền thụ gật đầu. “Đúng vậy.”

“Ngài luôn nhìn thấy nó chứ?”

Ta thấy tất cả chúng. Tất cả mọi màu sắc.”

Cháu sẽ thấy chúng chứ?”

“Hẳn rồi. Khi cậu tiếp nhận những ký ức. Cậu có khả năng nhìn vượt giới hạn. Và cùng với màu sắc, cậu sẽ đạt được sự thông thái. Và nhiều hơn thế nữa.”

Lúc đó Jonas lại chẳng hề hứng thú với sự thông thái. Cậu đang bị những màu sắc lôi cuốn hơn nhiều. “Tại sao mọi người không thấy được chúng? Tại sao màu sắc lại biến mất?”

Người Truyền thụ nhún vai. “Dân tộc ta đã lựa chọn điều đó, lựa chọn chuyển sang thời kỳ Đồng nhất. Trước thời đại của ta, trước cả thời đại trước đó, từ ngày xửa ngày xưa, chúng ta từ bỏ màu sắc khi từ bỏ ánh nắng và triệt tiêu mọi sự khác biệt.” Ông suy nghĩ một lúc. “Chúng ta đã nắm được quyền điều khiển nhiều thứ, nhưng lại từ bỏ những thứ khác.”

“Đáng ra chúng ta không nên làm vậy!” Jonas nói một cách dữ dội.

Người Truyền thụ giật mình trước vẻ cả quyết trong phản ứng của Jonas. Rồi ông cười hơi giễu cợt. “Cậu đưa ra kết luận đó thật nhanh chóng,” ông nói. “Trong khi ta phải mất nhiều năm. Có lẽ sự thông thái sẽ đến với cậu nhanh hơn ta rất nhiều.”

Ông liếc nhìn đồng hồ treo tường. “Giờ thì nằm xuống nào. Chúng ta còn phải làm nhiều việc lắm đấy.”

“Người Truyền thụ,” Jonas hỏi khi lại chuẩn bị nằm xuống giường, “khi ngài trở thành Người Tiếp nhận, mọi việc xảy ra thế nào? Ngài đã nói về việc nhìn vượt giới hạn đã xảy đến với ngài, nhưng theo một cách khác.”

Bàn tay lại đặt lên lưng cậu. “Hôm khác,” ông nhẹ nhàng đáp. “Hôm khác ta sẽ kể cho cậu nghe. Giờ thì phải làm việc thôi. Và ta đã nghĩ ra cách giúp cậu hiểu khái niệm về màu sắc rồi.

“Giờ thì nhắm mắt và nằm yên nào. Ta sẽ truyền ký ức về cầu vồng cho cậu.”