Như ta đã thấy, Gryphus không đồng ý với con gái tỏ ra ân cần với cậu con đỡ đầu của Cor-neille de Witt.

Hàng ngày, hắn vào buồng giam của Van Baerle ba lần, hy vọng bắt được anh phạm lỗi, nhưng anh khôn ngoan không viết thư, gửi thư từ ngày anh có bên cạnh cô nhận thư cần mẫn.

Thật vậy, Rosa đã hứa hàng ngày sẽ đến nói chuyện với anh và ngay tối đầu tiên, cô đã giữ lời hứa.

Hôm sau, cũng như hôm trước, cô hết sức thận trọng bước lên cầu thang. Cô bắt đầu đưa qua lưới thép ba củ mầm hoa vẫn luôn luôn được bọc kỹ trong giấy.

Nhưng điều làm Rosa hết sức ngạc nhiên là Van Baerle dùng đầu ngón tay đẩy bàn tay trắng muốt của cô ra..Chàng trai đã suy nghĩ.

– Em nghe đây, chúng ta liều lắm đấy! – Anh nói. – Chúng ta quá mạo hiểm để cả gia tài của chúng ta vào một gói. Em nghĩ xem, công việc của chúng ta là có được một bông hoa tuylíp đen. Đây, tôi tính bằng cách nào ta sẽ đi được đến đích đó.

– Em nghe đây.

– Em có thấy trong pháo đài này một mảnh vườn nhỏ hay nếu không, một góc sân, một vạt mái hiên cũng được?

– Có một cái vườn rất đẹp. – Rosa trả lời.

– Em có thể mang đến cho tôi một ít đất ở mảnh vườn đó không? Em lấy một ít ở chỗ bóng râm, một ít ở chỗ có nắng để tôi xem chúng tốt xấu thế nào.

– ông yên tâm, em sẽ làm được.

– Đất tôi chọn nếu cần sẽ thay đổi nó đi một chút cho thích hợp, ta chia làm ba phần cho ba mầm, em lấy một phần để ươm một mầm giống.

Nó sẽ ra hoa nếu em làm đúng những điều tôi chỉ dẫn.

– Em không lơ là chút nào.

– Em đưa cho tôi một mầm tôi trồng ngay trong buồng này. Tôi ít hy vọng ở mầm này, tôi thú thực như vậy, tôi coi nó như đã bị hy sinh vì sự ích kỷ của tôi. Còn mầm thứ ba em giữ lấy, đề phòng trường hợp cả hai mầm trên thất bại. Bằng cách đó, em Rosa thân mến, không thể chúng ta không kiếm được một trăm nghìn florins của hồi môn cho em.

– Em hiểu rồi, ngày mai em sẽ mang đất đến đây, ông chia phần cho em và cho ông.

– ồ chúng ta không vội gì, mầm hoa của chúng ta không được trồng trước đây một tháng trọn. Như vậy chúng ta còn đủ chán thì giờ, có điều muốn trồng mầm giống của phần em, em phải theo những chỉ dẫn của tôi một cách thật đầy đủ.

– Em xin hứa.

– Được, cám ơn em Rosa! Em sẽ là tất cả nguồn vui của tôi.

Vì Baerle đưa môi đến gần lưới sắt cũng nồng nàn như hôm qua vả lại cũng đã đến giờ Rosa phải ra về, cô liền hất đầu ra sau nhưng nhẹ nhàng đưa bàn tay vào gần lưới sắt.

Van Baerle hôn thắm thiết lên đầu các ngón tay Rosa. Có phải vì trong bàn tay cô gái có ba mầm giống quý giá của anh hay vì bàn tay ấy là của Rosa, vì Rosa?

Dù thế nào đi nữa, từ lúc đó trở đi, đời sống của người tù trở nên yên ổn và tràn đầy niềm vui.

Rosa đưa cho anh một trong ba củ mầm giống..Mỗi buổi tối, cô mang đến cho anh một nắm đất lấy ở góc vườn mà anh cho là thích hợp nhất.

Một cái hũ lớn có quai, anh khéo ghè thành một cái chậu lý tưởng, anh đổ nước đến nửa. Rồi vào đầu tháng tư, anh đặt vào đó mầm giống thứ nhất.

Không có ngày nào Rosa không đến nói chuyện với anh.

Hoa tuylíp luôn là nội dung câu chuyện, nhưng dù cho hay đến mấy người ta không thể nói mãi một chuyện hoa tuylíp được.

Họ nói chuyện khác với nhau và người trồng hoa tuylíp xưa ngạc nhiên biết mấy khi thấy họ nói chuyện với nhau về rất nhiều vấn đề.

Điều làm anh lo lắng không kém gì các mầm hoa là Rosa hoàn toàn phụ thuộc vào người cha của cô.

Một sáng nào đó con người ấy có thể thấy ở chỗ này buồn, không khí không tốt, cây bách xà chẳng tươi liền có ý bỏ lại pháo đài và mang con gái đi, thế là Cornélius và Rosa một lần nữa sẽ phải xa nhau.

– Thế thì cần gì phải có chim câu đưa thư nữa, – Cornélius nói với cô gái. – Bởi vì Rosa ạ, em không biết đọc thư tôi viết cho em cũng như em không thể viết thư trả lời tôi.

Rosa trong lòng rất sợ phải xa Cornélius cũng như Cornélius sợ xa Rosa, cô liền trả lời:

– Thế thì ông hãy dạy em viết, em đọc đi, bằng cách ấy ông và em chẳng bao giờ xa nhau trừ khi tự ý.

– ồ! Thế thì chúng ta vĩnh viễn có nhau! -Cornélius kêu lên.

Rosa mỉm cười và khe khẽ nhún vai.

– ông sẽ ở mãi nhà lao ư? – Rosa hỏi. – Hoàng thân không trả lại tự do cho ông sao? Một khi được tự do và đã giàu, ông có còn đoái hoài đến con bé Rosa, đứa con gái viên cai ngục gần như là tên đao phủ này nữa không?

Cornélius định phản đối, nhưng cô gái ngăn lại.

– Khi nào chúng ta bắt đầu học?

– Ngay bây giờ.

– Thôi, ngày mai.

– Tại sao ngày mai?

– Vì hôm nay đến giờ rồi, em phải về.

– Về rồi kia à, nhưng chúng ta sẽ học sách nào nhỉ?

– ồ! Em có một quyển. – Rosa nói. – Em hy vọng nó giúp được chúng ta.

– Vậy mai nhé?

– Vâng, ngày mai..Ngày hôm sau, Rosa trở lại với quyển Kinh Thánh của Corneille de Witt.

Ghisê là cánh cửa duy nhất cho phép họ tiếp cận được với nhau lại quá cao. Cô gái phải kiễng chân, nghẹo cổ, giơ sách lên phía ánh sáng của chiếc đèn mà Cornélius có sáng kiến lấy mùi soa buộc vào một khung thép. Từ đó, Rosa có thể nhìn rõ được các chữ và vần mà Cornélius, dùng một cọng rơm và chọc qua mắt lưới, chỉ cho Rosa nhận mặt chữ và đánh vần.

Trí óc của cô gái mở mang rất nhanh nhờ vào sự dạy bảo thông minh của Cornélius. Trở về nhà, cô tự lấy sách ra ôn một mình.

Một tối nọ cô đến chậm hơn mọi lần nửa tiếng.

– ôi! ông đừng mắng em! – Cô gái nói. – Lỗi không phải tại em. Gần đây, bố em mới tiếp một người trước kia ở La Haye vẫn thường đến nhà em để xin bố em cho vào thăm nhà tù Buytenhof.

– Em không biết gì thêm về người đó ư? -Cornélius ngạc nhiên hỏi.

– Không, em không biết! – Cô gái trả lời.

– ồ! – Cornélius nói. – Có lẽ là một tên do thám nào đó thuộc loại người ta vẫn gửi đến các pháo đài để giám sát tù nhân đồng thời giám sát cả cai ngục nữa.

– Em không tin, – Rosa mỉm cười nói. – nếu kẻ đó đến dò xét ai thì không phải là dò xét cha em.

– Vậy dò xét ai?

– Em chẳng hạn.

– Dò xét em.

– ở La Haye người ấy đã nhiều lần đến Buyten-hof, đúng vào thời kỳ ông bị giam. Khi em ra ngoài, hắn không để ý đến, bây giờ em ở đây, hắn lại xuất hiện.

– Trông hắn có trẻ, có đẹp trai không?

Van Baerle nhìn thẳng vào mắt Rosa, lo lắng chờ cô trả lời.

– Trẻ ư? Đẹp ư? – Rosa vừa nói to vừa lớn tiếng cười. – Trông mặt hắn gớm khiếp, lưng thì gù, tuổi thì xấp xỉ năm mươi. Hắn không dám nhìn thẳng vào mặt em, không dám nói to.

– Tên hắn là gì?

– Jacob Gisels.

– Dù sao hắn yêu em, Rosa ạ, điều đó có thể lắm, vì nhìn em tức là yêu em, em không yêu hắn chứ?

– ồ, không, lẽ đương nhiên rồi. à nhân tiện em hỏi ông, mầm hoa của ông ra sao rồi? – Rosa, em đoán xem tôi vui sướng đến nhường nào; sáng nay tôi thấy mầm lá đầu tiên nhú lên, bằng mũi kim Rosa ạ, tim tôi muốn vỡ ra vì vui sướng đấy.

– Còn em, bao giờ đến lượt em phải trồng?

– Đến ngày nào thích hợp, tôi sẽ nói với em, nhưng em không được để lộ bí mật cho bất cứ ai nhé.

– Xin ông đừng lo. Bây giờ đến lúc em phải về đây.

– Về rồi kia à?

– Phải về thôi ạ.

– Em đến thì rất muộn, về lại rất sớm!

– Bố em có thể lo lắng khi thấy em chưa về; kẻ si tình kia có thể nghi ngờ mình có tình địch.

Cô bỗng dỏng tai nghe, vẻ lo lắng.

– Chuyện gì thế? – Van Baerle hỏi.

– Hình như có tiếng động, như tiếng chân lên cầu thang.

Rosa đi xuống. Đúng vậy, người ta nghe thấy tiếng cánh cửa khép vội trước khi người con gái bước hết khoảng mười bậc thang đầu tiên.

Cornélius hết sức chú ý đến sự việc này, nhưng với anh, đó mới chỉ là một sự khởi đầu.

Một buổi sáng nọ, Cornélius mải ngắm mầm cây đã như một lá nhỏ, trong xanh như một bóng đèn tí hon nên không nghe thấy tiếng chân của Gryphus bước lên thang gác – hôm ấy trời lại gió to – cửa bỗng bật mở, Cornélius bị bắt quả tang, cái hũ ươm cây vẫn còn đang đặt trên đầu gối.

Gryphus nhảy xổ đến còn nhanh hơn con chim cắt lao xuống quắp mồi.

– Anh có gì đấy? – Hắn kêu to lên. – A! Tôi tóm được anh rồi nhá.

Nói đoạn, hắn sục tay vào chỗ đất.

– Để củ tuylíp đấy cho tôi! – Van Baerle kêu lên.

Gryphus thọc sâu vào đất, moi lên củ tuylíp đen, vứt lên sàn đá rồi lấy chân giẫm nát.

Van Baerle nhìn củ giống chỉ còn là một nhúm cùi lầy nhầy bê bết đất và cảm thấy vẻ vui thích tàn bạo ở tên cai ngục, anh thốt lên một tiếng kêu tuyệt vọng.

ý định giết tên ôn vật kia đi lóe lên trong đầu người trồng hoa tuylíp. Hai tay nắm chiếc hũ còn.nặng nguyên số đất không dùng đến nữa, anh nâng lên khỏi đầu. Thiếu chút nữa, anh đập tan nó trên cái đầu hói của tên cai ngục.

Một tiếng kêu làm anh ngừng tay, đó là tiếng kêu của Rosa đứng sau tấm lưới sắt ở cửa ghisê.

Cornélius buông tay, chiếc hũ vỡ thành muôn ngàn mảnh.

– Tên chết tiệt! Tên chết tiệt! – Trong sự tuyệt vọng cao độ, Cornélius kêu lên. Ngón tay run run, anh ra gảy gảy từng miếng cùi nhỏ sót lại của củ mầm giống, bao hy vọng của anh chứa đựng trong đó đã tiêu tan.

– Ngày mai, ta sẽ trồng củ khác, thưa ông Cornélius quý mến. – Rosa nói nhỏ với anh.

Đến tối, người con gái trở lại.

Câu đầu tiên cô nói là từ nay trở đi cha cô không cấm anh trồng hoa nữa.

– Chuyện xảy ra thế nào mà lại thế? – Người tù hỏi.

– Chả là vào bữa ăn tối, người bạn của cha em hỏi, ông kể lại chuyện xảy ra vì cây tuylíp, nói đúng hơn vì củ mầm hoa, ông kể ông đã giẫm nát nó hùng hổ đến thế nào.

Cornélius thở dài như một tiếng rên rỉ.

– Giá mà lúc ấy ông thấy ông Jacob nhỉ! – Rosa nói tiếp. – Thực ra khó có ai cư xử một cách tồi tệ như vậy đối với cha em. Nhưng về phía ông ta, hình như có điều gì bị thất vọng thực sự, ông luôn mồm kêu: “Xéo nát, củ mầm bị xéo nát. ôi! Trời ơi! Trời ơi, bị xéo nát.” Rồi quay về phía em ông hỏi: “Nhưng đó không phải là củ duy nhất hắn có phải không? Thường là hắn có ba củ đấy.

– Ba củ! – Cornélius kêu lên. – Hắn nói rằng tôi có ba củ?

– Chính câu hỏi đó cũng làm em sửng sốt.

– Rosa… – Cornélius tái mặt nói.

– Cái gì kia ạ?

– Không phải là hắn yêu em đâu.

– Vậy là ai kia ạ?

– Hắn theo sát dấu vết củ mầm giống của tôi, chính củ hoa tuylíp mới là cái hắn say mê.

– A! Điều đó có thể thế lắm. – Rosa nói to.

– Em có muốn biết chắc không?

– Bằng cách nào?

– Ngày mai em hãy vào vườn; em làm thế nào cho hắn biết việc đó, làm cho hắn đi theo, em vờ làm như vùi củ giống thực sự, rồi em quay về, nhưng sau đó em nhìn qua cửa sổ, em sẽ thấy điều gì xảy ra..- Vâng! Nhưng sau đó ta làm gì?

– Sau đó, chúng ta hành động.

– A! – Rosa nhún vai nói. – ông chỉ biết yêu hoa của ông thôi, ông Cornélius ạ.

Người tù thở dài nói:

– Thực ra từ khi cha em xéo nát củ hoa giống của tôi, hình như một phần cuộc sống của tôi đã bị tê liệt. Ngày mai chúng ta sẽ quyết định về củ hoa giống chia cho em; em sẽ trồng theo sự chỉ dẫn của tôi. Còn củ thứ ba, – Cornélius hít mạnh một hơi. – Còn củ thứ ba, em cất vào tủ! Em hãy giữ lấy nó như kẻ hà tiện giữ đồng tiền vàng đầu tiên hay cuối cùng của hắn, như người mẹ giữ lấy đứa con, như kẻ bị thương giữ lấy giọt máu cuối cùng trong huyết quản của mình; em hãy giữ lấy nó đến cùng, em Rosa.

Càng nói càng hăng, anh nói tiếp:

– Ngay cả trường hợp em cảm thấy em bị theo dõi, công việc em làm bị rình mò thì em Rosa, em hãy hy sinh ngay bản thân anh đi, anh, người chỉ còn có mình em trên đời, hy sinh anh đi, đừng đến thăm nom anh nữa.

Rosa cảm thấy lòng mình thắt lại. Cô òa lên khóc:

– Em biết, em biết anh chỉ yêu hoa tuylíp thôi nên trong tim anh không còn chỗ cho một tình yêu khác.

Nói rồi cô vụt chạy biến đi.

Sau khi cô gái biến đi, đêm hôm ấy Van Baerle qua một trong những đêm khổ sở nhất trong đời.

Còn Rosa tự nhốt mình trong phòng không thể hiểu nổi Cornélius mơ cái gì và nghĩ đến ai.

Bởi vậy, trong cái đêm ghê gớm ấy, cô nhất quyết từ nay trở đi không lai vãng đến chốn ấy nữa.

Nhưng cô biết Cornélius rất muốn biết tin tức về mầm hoa tuylíp của cô, nên cô quyết chí tập đọc và tập viết một mình, may thay cô học tập có nhiều tiến bộ nên không nhất thiết phải có thầy dạy.

Cornélius khi tỉnh dậy thấy mình yêu Rosa hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, một nỗi lo lắng mơ hồ theo đuổi anh suốt ngày, anh sợ đêm nay Rosa lại không đến.

Vì thế tối đến, tim anh đập rất mạnh. Bảy giờ, tám giờ, rồi chín giờ. Anh để tay lên ngực để nén trái tim đang đập rộn ràng, anh lắng tai nghe..Đêm ấy không có tiếng động nào đến phá sự tĩnh lặng ở dãy hành lang; đồng hồ chỉ chín giờ rưỡi, rồi mười giờ.

Rosa thường tạm biệt anh vào giờ ấy. Giờ đã quá rồi mà Rosa vẫn chưa đến. Như vậy những linh cảm của anh không phải là sai.

– ồ! Mình thật đáng kiếp! – Anh tự nhủ. – Cô ấy không đến, cô ấy có lý; vào địa vị mình, mình cũng làm như vậy.

Nói thế thì nói, Cornélius vẫn lắng tai nghe, vẫn chờ, vẫn đợi và vẫn hy vọng. Anh lắng nghe, vẫn chờ cho đến nửa đêm, nhưng qua giờ phút đó, anh hết hy vọng, anh để nguyên quần áo vật mình xuống giường.

Ngày hôm sau trôi đi thật dài và buồn tẻ. Tối đến, người tù lại hy vọng trở lại, nhưng cũng như đêm qua, giờ phút lặng lẽ trôi đi và Rosa thì không đến.

Ngày thứ ba, sự tuyệt vọng của Cornélius trở thành nỗi u buồn trầm lặng. Sự vắng thiếu Rosa đè nặng lên tâm trí anh, khiến có lúc anh định chạy hỏi Gryphus tin tức cô gái, nhưng hỏi thế nào cho hắn không nghi ngờ được? Bên cạnh nỗi đau đó còn có một mối lo sợ khác: thời điểm trồng củ giống đã đến. Nếu Rosa để qua mất thời điểm đó thì thế nào? Bên cạnh nỗi đau không được gặp cô gái còn có nỗi đau thấy củ giống thối hỏng do trồng quá chậm hay do cả quên không trồng nó nữa thì sao?

Khi xét hai nỗi đau ấy gộp lại thì biết người ta sẽ mất ăn mất ngủ đến thế nào. Đó là việc xảy ra vào ngày thứ tư.

Đến tối, Gryphus bưng bữa ăn trưa và bữa ăn tối của Cornélius đi; anh chỉ nhấm nháp một miếng gọi là.

Ngày hôm sau anh không động tới món gì và nằm cả ngày không dậy.

Khi xem xét xong lần cuối và đi xuống cầu thang Gryphus lẩm bẩm:

– Thôi được, tốt, chắc là mình sắp được thoát nợ rồi đây. Hắn không ăn, không uống, không ngồi dậy nữa, thế thì được.

Rosa thẫn thờ như sắp chết. Cô nghĩ, anh ấy lo lắng cho cây hoa tuylíp đây.

Cô ngồi dậy, lo lắng nặng trĩu trong lòng, cô vào buồng lấy giấy mực tập viết chữ suốt đêm.

Hôm sau, Cornélius thấy có tờ giấy đút dưới khe cửa. Anh chạy đến lấy, mở ra và đọc, thấy một.nét chữ khó nhận ra là của Rosa vì trong bảy ngày qua cô tiến bộ rất nhiều:

“Xin ông yên tâm, cây hoa của ông rất khỏe khoắn” Ra thế, Rosa không ốm. Cô chỉ bị tổn thương lòng tự ái.

Anh biết cô gái đang chờ trả lời. Nhưng cô chỉ nhận được trả lời vào ban đêm. Do vậy anh viết trên một mảnh giấy như mảnh giấy anh nhận được:

– Tôi ốm không phải vì lo lắng cho cây hoa, tôi ốm vì buồn không được gặp em.

Tối đến anh đẩy miếng giấy ra ngoài khe cửa và nghe ngóng.

Anh không nghe thấy tiếng bước chân cũng không thấy tiếng sột soạt của vải áo.

Anh chỉ nghe thấy một tiếng nói nhẹ nhàng như hơi thở, êm ái như một cái vuốt ve, qua cửa ghisê:

– Mai nhé!

Ngày mai là ngày thứ tám. Tám ngày, Cornélius và Rosa không gặp nhau.