Nói về lai lịch hiệp sĩ Gương Sáng và giám mã của chàng

Đôn Kihôtê ra đi, lòng đầy hân hoan tự hào, nghĩ mình đã thắng một hiệp sĩ vô cùng dũng cảm là hiệp sĩ Gương Sáng. Tin tưởng vào lời hứa hẹn của hiệp sĩ này, chàng chắc mẩm sẽ biết tình nương của mình còn bị phù phép nữa không, vì bắt buộc chàng hiệp sĩ bại trận phải quay trở về – nếu không thì không còn là hiệp sĩ nữa – báo cáo cho chàng biết về cuộc gặp gỡ với nàng. Đôn Kihôtê nghĩ như vậy, song hiệp sĩ Gương Sáng lại không nghĩ thế vì lúc này chàng chỉ mong sao kiếm chỗ để rịt vết thương, như đã nói ở trên kia. Sách kể rằng, trước khi khuyên Đôn Kihôtê trở lại tiếp tục hành nghề hiệp sĩ mà chàng đã bỏ bẵng một thời gian, cậu Tú Xanxôn Caraxcô đã bàn bạc với Cha xứ và bác phó cạo tìm cách giam chân Đôn Kihôtê ở nhà, không cho những cuộc phiêu lưu hão huyền làm đảo lộn cuộc sống của chàng. Trong cuộc thảo luận, tất cả cùng nhất trí với ý kiến của Caraxcô là cứ để Đôn Kihôtê ra đi vì chắc chắn không thể giữ được chàng, sau đó Xanxôn Caraxcô sẽ tìm gặp trên đường và tuyên chiến (không thiếu gì lý do), sẽ đánh bại chàng (việc này cũng không khó) sau khi hai bên đã thỏa thuận với nhau là kẻ bại trận phải tuân theo ý muốn của người thắng trận; một khi Đôn Kihôtê thua, cậu Tú sẽ bắt chàng phải quay về làng, nằm lì trong nhà một vài năm cho tới khi có lệnh mới, điều mà chắc chắn chàng hiệp sĩ Đôn Kihôtê bại trận sẽ thi hành để không làm trái luật lệ của hiệp sĩ đạo; cũng có thể trong thời gian cấm cung ở nhà, chàng sẽ quên dần những ý nghĩ ngông cuồng, hoặc giả mọi người sẽ tìm được một phương thuốc hiệu nghiệm chữa bệnh điên cho chàng.

Caraxcô nhận làm việc đó và bác Tômê Xêxial, láng giềng của Xantrô Panxa, một con người vui tính và nhanh nhẹn, nhận đi theo làm giám mã. Xanxôn Caraxcô mang vũ khí vào người, Tômê Xêxial đeo một cái mũi giả bằng bìa cứng – như đã nói ở trên – để ông hàng xóm của mình không nhận ra khi giáp mặt nhau. Rồi hai người lần theo đường đi của Đôn Kihôtê, nhanh chút nữa thì được chứng kiến câu chuyện cỗ xe của thần Chết; cuối cùng, họ gặp thầy trò Đôn Kihôtê trong rừng, ở đó xảy ra những chuyện như độc giả đã thấy. Và nếu Đôn Kihôtê không có những ý nghĩ điên rồ tưởng rằng cậu Tú không phải là cậu Tú, chắc thầy Tú nhà ta sẽ chẳng bao giờ đỗ bằng cử nhân nữa; rõ thật là đi bắt chim mà chẳng thấy tổ chim đâu.

Thấy chuyến đi kết thúc một cách bị đát, tính một đằng quàng một nẻo, bác Tômê Xêxial bảo cậu Tú:

– Thưa ngài Xanxôn Caraxcô, quả là đáng đời cho bọn ta, xưa nay, nói thì dễ nhưng làm thì khó. Đôn Kihôtê điên, còn chúng ta tỉnh, vậy mà chàng ra đi lành lặn và tươi tỉnh, còn ngài thì vừa đau vừa buồn. Thử hỏi, giữa một người điên thật và một người làm ra điên, ai điên hơn ai?

Nghe thấy vậy, Xanxôn đáp:

– Sự khác biệt giữa hai người đó là người điên thật mãi mãi vẫn điên, còn người làm ra điên sẽ hết điên khi nào mình muốn.

Tômê Xêxial nói:

– Như vậy là tôi đã tự ý làm ra điên khi nhận làm giám mã cho ngài; còn bây giờ, tôi tự ý không muốn làm ra điên nữa và tôi muốn trở về nhà.

– Cái đó tùy bác, Xanxôn nói, xong đừng nghĩ rằng tôi cũng trở về nhà chừng nào chưa cho Đôn Kihôtê ăn đòn. Lần tới đây, tôi sẽ đi tìm lão với ý định không phải chữa bệnh điên cho lão nữa mà sẽ trả thù; xương sườn tôi đang nhức nhối khiến tôi không thể nói năng ngọt ngào với lão nữa đâu.

Vừa đi vừa trò chuyện, hai người tới một làng nọ, tại đây, may sao tìm được một ông thầy bó xương để chữa chạy cho Xanxôn đen đủi. Cuối cùng, Tômê Xêxial từ biệt ra về, còn cậu Tú ở lại mưu chuyện báo thù. Sách sẽ có dịp nói về cậu; bây giờ, ta hãy quay trở lại với chàng Đôn Kihôtê ngộ nghĩnh